Over huidkanker
Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Bij het ontstaan van huidkanker is overmatige blootstelling (met name op jonge leeftijd) aan uv-straling van de zon en/of de zonnebank de belangrijkste risicofactor. Het aantal patiënten met huidkanker stijgt snel en zal de komende jaren blijven stijgen, dat blijkt uit het Rapport Huidkanker in Nederland (pdf). Voor het eerst is er volledig zicht op het voorkomen van huidkanker, doordat vanaf 2016 gegevens van ziekenhuizen, zelfstandige behandelcentra en huisartsenpraktijken samenkomen in de Nederlandse Kankerregistratie. Als basaalcelcarcinoom wordt meegerekend dan is van alle diagnoses kanker ongeveer de helft huidkanker.
Epidemiologen concluderen dat huidkanker in Nederland epidemische vormen aan neemt en dat het einde daarvan nog niet in zicht is. Dit vraagt om passende aandacht voor preventie, (vroege) diagnostiek, behandeling en follow-up van patiënten met huidkanker. Hierbij is een goede samenwerking van huisartsen (die de patiënt vaak als eerste zien) en andere medisch specialisten essentieel. Daarom werken partijen samen aan een Nationaal Actieplan Huidkanker.
Cijfers over huidkanker in vogelvlucht
52% van alle kankers betreft huidkanker. Daarmee is huidkanker de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland.
- De stijging van de incidentie van huidkanker, dat is het relatief aantal nieuwe personen dat huidkanker krijgt gegeven een tijdsperiode, is groter dan verwacht op basis van vergrijzing van de Nederlandse bevolking.
Overmatige blootstelling aan UV – straling van zon en/of zonnebank is de belangrijkste oorzaak van huidkanker.
De meest voorkomende vormen van huidkanker zijn Basaalcelcarcinoom, Plaveiselcelcarcinoom en melanoom. Het melanoom is de meest agressieve.
De introductie van nieuwe medicijnen verhoogt de kosten van behandeling aanzienlijk. In dat opzicht is voorkomen beter dan genezen.
De toenemende stroom aan vaak chronische patiënten leidt tot een jarenlang fors beroep op de zorg.
In tien jaar tijd is het aantal mensen dat de diagnose huidkanker krijgt verdrievoudigd en krijgt 1 op 5 Nederlanders ooit een vorm van huidkanker
“Het Nationaal informatiepunt-Huidkanker is een initiatief van het Instituut voor Preventie & Gezondheid.”
“Het Nationaal informatiepunt-Huidkanker is een initiatief van het Instituut voor Preventie & Gezondheid.”
Soorten huidkanker
Er zijn verschillende soorten huidkanker:
1. Basaalcelcarcinoom
Een basaalcelcarcinoom of basaalcelkanker is de meest voorkomende soort huidkanker. Dit is de minst gevaarlijke vorm van huidkanker. Deze vorm van huidkanker zaait bijna nooit uit.2. Plaveiselcelcarcinoom
Ongeveer 15% van alle huidtumoren is een plaveiselcelcarcinoom of plaveiselcelkanker. Plaveiselcelcarcinomen kunnen uitzaaien.3. Melanoom
Ruim 12% van alle soorten huidkanker is melanoom. Een melanoom ontstaat meestal uit een ‘gave’ huid, maar kan ook ontstaan uit een bestaande moedervlek. Een melanoom zaait sneller uit dan andere vormen van huidkanker, omdat het een agressieve vorm van huidkanker is.
Een melanoom herkennen
Het aantal gevallen van huidkanker, en ook de sterfte eraan, stijgt schrikbarend. Regelmatig checken van de moedervlekken op uw huid helpt om huidkanker (een melanoom) op tijd te herkennen. Dat is belangrijk, want dat verbetert de vooruitzichten. Wanneer een melanoom in een vroeg stadium wordt ontdekt, is de kans op een succesvolle behandeling groot. De behandeling bestaat dan uit een operatieve verwijdering van het melanoom, waarbij de kans op genezing groter is dan 95%.
Hoe ontstaat een melanoom?
Melanomen ontstaan uit melanocyten (pigmentcellen), deze bevinden zich over het gehele lichaam, vooral in de opperhuid. In een moedervlek liggen melanocyten in een groepje bij elkaar. Meestal ontstaat een melanoom vanuit een moedervlek. Als een melanocyt in een moedervlek ongeremd gaat delen, dan verandert de moedervlek van uiterlijk; hij is onrustig. Wanneer een moedervlek ‘onrustig’ wordt (verdikt, donkerder of juist lichter of meer gevlekt wordt, een grillige grens krijgt, gaat bloeden, jeukt of pijn doet) is het belangrijk dat u zich laat onderzoeken.
Check jezelf
De volgende ABCDE-methode wordt vaak gebruikt om een melanoom te herkennen:
Asymmetrie: de (moeder)vlek is niet symmetrisch in kleur of vorm
- Border: De (moeder)vlek heeft een onregelmatige grillige rand
Color: De (moeder)vlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren
Diameter: De (moeder)vlek heeft een doorsnede van meer dan 6 mm
Evolving/verandering: De (moeder)vlek jeukt, bloedt of verandert
Check jezelf
De volgende ABCDE-methode wordt vaak gebruikt om een melanoom te herkennen:
Asymmetrie: de (moeder)vlek is niet symmetrisch in kleur of vorm
- Border: De (moeder)vlek heeft een onregelmatige grillige rand
Color: De (moeder)vlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren
Diameter: De (moeder)vlek heeft een doorsnede van meer dan 6 mm
D- Evolving/verandering: De (moeder)vlek jeukt, bloedt of verandert
Hoe weet je of een moedervlek ‘onrustig’ is?
In de folder “kun je een haai van een dolfijn onderscheiden?” wordt het onderscheid tussen verdachte en onschuldige moedervlekken getoond aan de hand van foto’s. Of bekijk de powerpoint slides van de presentatie die Prof. Wilma Bergman (dermatoloog, LUMC) gaf in 2008 over het vroeg herkennen van huidkanker (alle vormen). Verder heeft KWF Kankerbestrijding video’s uitgebracht over zelfonderzoek bij melanoompatiënten: een video over zelfonderzoek van de huid en een video over zelfonderzoek van de lymfeklieren.
Overleving huidkanker
De overleving van plaveiselcelcarcinoom (PCC) is hoog en is over de jaren licht verder gestegen. Tien jaar na de diagnose is ongeveer 90% van de patiënten met PCC nog in leven. Voor melanoom is er over de jaren een duidelijke verbetering in de relatieve 10-jaarsoverleving: deze is tussen 1991 en 2016 gestegen van 78% naar 86%. Aan basaalcelcarcinoom (BCC) overlijden in principe geen patiënten (en de overleving is om die reden niet getoond).
Huidkanker en leven
Na aanvullende behandelingen, zoals chemotherapie, radiotherapie en doelgerichte therapie, kunnen patiënten late gevolgen ervaren, zoals vermoeidheid, problemen met geheugen en concentratie en neuropathie door zenuwschade. Omdat huidkanker vaak voorkomt in het gelaat en meestal chirurgisch behandeld wordt, speelt het cosmetisch resultaat van de behandeling een rol in de kwaliteit van leven van (ex-)patiënten.
Dus, wees er vroegtijdig bij
Geraadpleegde bronnen:
- Bent u geïnteresseerd in de video over zelfonderzoek van de huid?
- En heeft u interesse in de video over zelfonderzoek van de lymfeklieren?
- Wilt u meer weten over de presentatie van Prof. Wilma Bergman?